Wprowadzenie

Polska południowa, obejmująca przede wszystkim województwa śląskie i małopolskie, staje się w ostatnich latach jednym z najdynamiczniej rozwijających się regionów logistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Strategiczne położenie na skrzyżowaniu ważnych szlaków transportowych, bliskość granicy z Czechami i Słowacją, dobrze rozwinięta infrastruktura oraz dostęp do wykwalifikowanej kadry pracowniczej sprawiają, że region ten przyciąga coraz więcej inwestycji w sektor magazynowo-logistyczny.

W niniejszym artykule analizujemy kluczowe czynniki napędzające rozwój logistyki w Polsce południowej, najważniejsze huby i projekty logistyczne oraz perspektywy rozwoju sektora w najbliższych latach.

Strategiczne położenie i infrastruktura transportowa

Jednym z głównych atutów Polski południowej jest jej doskonałe położenie geograficzne, które czyni ten region naturalnym hubem dystrybucyjnym dla Europy Środkowej i Wschodniej.

Kluczowe korytarze transportowe

Przez region przebiegają ważne europejskie korytarze transportowe:

• Autostrada A4 - kluczowa arteria wschód-zachód, łącząca Niemcy z Ukrainą poprzez południową Polskę
• Autostrada A1 - korytarz północ-południe, łączący porty Morza Bałtyckiego z Czechami
• Droga ekspresowa S1 - łącząca region z Czechami i Słowacją
• Droga ekspresowa S7 - zapewniająca połączenie z centralną Polską

Ta gęsta sieć dróg szybkiego ruchu umożliwia efektywną dystrybucję towarów nie tylko w Polsce, ale również do krajów sąsiednich. Z większości lokalizacji logistycznych w regionie możliwy jest dostęp do około 8 milionów konsumentów w promieniu 2 godzin jazdy ciężarówką, co czyni region atrakcyjnym dla firm z sektora e-commerce i sieci handlowych.

Transport kolejowy i multimodalny

Polska południowa posiada również dobrze rozwiniętą infrastrukturę kolejową, w tym ważne terminale przeładunkowe:

• Euroterminal Sławków - terminal z dostępem do szerokotorowej linii LHS (Linia Hutnicza Szerokotorowa), umożliwiającej bezpośrednie połączenie z Ukrainą i dalej z Azją
• Terminal kontenerowy w Gliwicach - jeden z kluczowych terminali intermodalnych w regionie
• Centrum Logistyczne w Małaszewiczach - choć położone we wschodniej Polsce, stanowi ważny punkt na trasie Nowego Jedwabnego Szlaku, obsługujący towary docelowo trafiające również do południowej Polski

Rozwijająca się sieć terminali multimodalnych pozwala na efektywne łączenie transportu drogowego i kolejowego, co jest szczególnie istotne w kontekście polityki Unii Europejskiej dążącej do ograniczenia emisji CO₂ i przeniesienia części transportu towarowego z dróg na tory.

Kluczowe huby logistyczne w Polsce południowej

W ciągu ostatnich lat w Polsce południowej wykształciło się kilka znaczących klastrów logistycznych, które koncentrują większość inwestycji w powierzchnie magazynowe.

1. Górny Śląsk

Konurbacja górnośląska stanowi największy hub logistyczny w regionie i jeden z najważniejszych w Polsce. Zasoby powierzchni magazynowej w tym obszarze przekraczają 3,5 mln m², co stanowi około 17% całkowitych zasobów magazynowych w kraju.

Kluczowe lokalizacje to:

• Gliwice i Prologis Park Gliwice - jeden z największych parków logistycznych w regionie, z dostępem do terminala kontenerowego
• Sosnowiec i Panattoni Park Sosnowiec - strategicznie położony kompleks przy skrzyżowaniu autostrady A4 i drogi ekspresowej S1
• Tychy i Bieruń - z dużymi centrami dystrybucyjnymi firm z sektora automotive i retail
• Mysłowice i Dąbrowa Górnicza - rozwijające się lokalizacje z nowymi projektami deweloperskimi

Górny Śląsk przyciąga inwestorów dzięki dostępności wykwalifikowanej kadry pracowniczej (region ma ponad 4,5 mln mieszkańców), rozbudowanej infrastrukturze transportowej oraz bliskości granicy czeskiej i słowackiej. Wśród głównych najemców znajdują się firmy z sektora automotive, retail, e-commerce oraz operatorzy logistyczni 3PL.

2. Kraków i okolice

Region krakowski to drugi co do wielkości hub logistyczny w Polsce południowej, z zasobami przekraczającymi 700 000 m² powierzchni magazynowej. Kluczowe lokalizacje obejmują:

• 7R Park Kraków - nowoczesny kompleks logistyczny zlokalizowany przy autostradzie A4
• Panattoni Park Kraków - park oferujący zarówno magazyny wielkopowierzchniowe, jak i obiekty typu Small Business Units
• Kokotów i Modlniczka - lokalizacje podmiejskie z dobrym dostępem do autostrady A4

Krakowski rynek logistyczny rozwija się dynamicznie, przyciągając zarówno firmy produkcyjne, jak i najemców z sektora e-commerce. Atutem regionu jest dostęp do wykwalifikowanej kadry, w tym specjalistów IT i inżynierów, co jest szczególnie istotne dla firm wdrażających zaawansowane rozwiązania automatyzacji i robotyzacji w swoich centrach logistycznych.

3. Bielsko-Biała i południe województwa śląskiego

Region bielski staje się coraz ważniejszym ośrodkiem logistycznym, głównie ze względu na bliskość granicy czeskiej i słowackiej oraz dobrą infrastrukturę drogową (droga ekspresowa S1). Kluczowe projekty to:

• Goodman Logistics Center Bielsko-Biała
• 7R Park Beskid
• Panattoni Park Bielsko-Biała

Region przyciąga przede wszystkim firmy z sektora automotive oraz przedsiębiorstwa obsługujące rynki czeski i słowacki.

4. Euroterminal Sławków i okolice

Unikalna lokalizacja z dostępem do szerokotorowej linii kolejowej LHS czyni ten obszar szczególnie atrakcyjnym dla firm prowadzących wymianę handlową z Ukrainą i krajami Azji. Wokół terminalu rozwija się infrastruktura magazynowa, a firmy logistyczne coraz częściej wykorzystują tę lokalizację jako hub przeładunkowy w ramach Nowego Jedwabnego Szlaku.

Sektorowa specjalizacja regionu

Polska południowa wykazuje pewną specjalizację sektorową w zakresie logistyki, co wynika z profilu gospodarczego regionu i obecności określonych branż.

1. Sektor motoryzacyjny

Województwo śląskie jest jednym z głównych ośrodków przemysłu motoryzacyjnego w Polsce, z fabrykami takich producentów jak Fiat, Opel czy Volkswagen. Ta koncentracja sektora automotive przekłada się na rozwój specjalistycznych powierzchni magazynowych i centrów dystrybucyjnych obsługujących łańcuchy dostaw w tej branży.

Przykłady kluczowych inwestycji to:

• Centrum dystrybucyjne Automotive Logistics w Tychach - dedykowane obsłudze fabryki Fiat
• Parki dostawców przy fabrykach Opla w Gliwicach i Volkswagena w Poznaniu - umożliwiające dostawy just-in-time
• Centra dystrybucyjne części zamiennych - obsługujące aftersales w branży motoryzacyjnej

2. E-commerce i logistyka ostatniej mili

Dynamiczny rozwój e-commerce, przyspieszony dodatkowo przez pandemię COVID-19, generuje zapotrzebowanie na dwa typy obiektów logistycznych:

• Duże centra fulfillment - zlokalizowane głównie w obszarze Górnego Śląska, obsługujące dystrybucję krajową i regionalną
• Miejskie huby ostatniej mili - mniejsze obiekty położone bliżej centrów miast, umożliwiające szybkie dostawy do klientów końcowych

W regionie dynamicznie rozwijają się obiekty typu Small Business Units (SBU) i City Logistics, oferujące mniejsze moduły magazynowe od 1000 m² w lokalizacjach podmiejskich. Wśród głównych najemców takich powierzchni są firmy kurierskie, operatorzy KEP (przesyłki kurierskie, ekspresowe i paczkowe) oraz mniejsi gracze e-commerce.

3. Logistyka kontraktowa i operatorzy 3PL

Operatorzy logistyczni stanowią znaczącą część popytu na powierzchnie magazynowe w Polsce południowej. Firmy takie jak:

• DHL Supply Chain
• ID Logistics
• GEODIS
• FM Logistic
• ROHLIG SUUS Logistics

rozwijają swoje operacje w regionie, oferując kompleksowe usługi logistyczne dla klientów z różnych sektorów. W szczególności, specjalizują się w obsłudze złożonych łańcuchów dostaw wymagających wartości dodanej, takiej jak co-packing, etykietowanie czy zarządzanie zwrotami.

Trendy i innowacje kształtujące sektor logistyczny w regionie

Rynek logistyczny w Polsce południowej podlega tym samym globalnym trendom, które kształtują cały sektor. Jednakże, pewne zjawiska są szczególnie widoczne w tym regionie:

1. Automatyzacja i robotyzacja procesów magazynowych

Rosnące koszty pracy oraz wyzwania związane z dostępnością pracowników przyspieszają wdrażanie rozwiązań automatyzacyjnych. W regionie obserwujemy:

• Inwestycje w systemy automatycznego składowania i pobierania (AS/RS)
• Wdrażanie robotów transportowych (AGV) i robotów współpracujących (cobotów)
• Automatyzację procesów pakowania i sortowania

Przykładem takiego obiektu jest centrum logistyczne Zalando w Głuchowie koło Krakowa, gdzie zaimplementowano zaawansowane systemy sortowania i kompletacji zamówień.

2. Zrównoważony rozwój i "zielona logistyka"

Rosnąca świadomość ekologiczna oraz regulacje UE dotyczące redukcji emisji CO₂ przekładają się na rozwój ekologicznych rozwiązań w logistyce:

• Budowa obiektów magazynowych zgodnych z certyfikacją BREEAM i LEED
• Instalacje fotowoltaiczne na dachach magazynów
• Systemy odzysku wody deszczowej i energooszczędne oświetlenie LED
• Rozwój flot pojazdów elektrycznych i infrastruktury ładowania

Przykładem ekologicznego podejścia jest Panattoni Park Sosnowiec, który uzyskał certyfikację BREEAM na poziomie Excellent, z rozwiązaniami takimi jak pompy ciepła czy zaawansowane systemy zarządzania energią.

3. Rozwój powierzchni typu Small Business Units (SBU)

W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie mniejszych firm e-commerce i logistycznych, deweloperzy coraz częściej oferują moduły magazynowe o powierzchni od 1000 do 3000 m² w lokalizacjach podmiejskich. Takie obiekty często łączą funkcje magazynowe, biurowe i showroomowe, umożliwiając kompleksową obsługę działalności.

4. Efekt nearshoring i friend-shoring

Globalny trend przenoszenia produkcji bliżej rynków docelowych (nearshoring) oraz do krajów o podobnych wartościach i systemach gospodarczych (friend-shoring) sprzyja rozwojowi sektora logistycznego w Polsce południowej. Region staje się beneficjentem reorganizacji globalnych łańcuchów dostaw, przyciągając firmy relokujące produkcję z Azji do Europy.

Wyzwania i perspektywy rozwoju

Pomimo dynamicznego rozwoju, sektor logistyczny w Polsce południowej stoi przed kilkoma istotnymi wyzwaniami:

1. Dostępność pracowników

Niskie bezrobocie w regionie i rosnąca konkurencja o pracowników stanowią wyzwanie dla firm logistycznych. Częściowym rozwiązaniem jest:

• Automatyzacja procesów
• Poprawa warunków pracy i oferowanie dodatkowych benefitów
• Zatrudnianie pracowników z Ukrainy i innych krajów
• Współpraca z lokalnymi szkołami i uczelniami w celu kształcenia przyszłych kadr

2. Rosnące koszty energii

Kryzys energetyczny zwiększa koszty operacyjne obiektów logistycznych. Firmy reagują inwestując w:

• Rozwiązania energooszczędne
• Własne źródła energii odnawialnej
• Systemy zarządzania energią

3. Ograniczona dostępność atrakcyjnych gruntów inwestycyjnych

W najpopularniejszych lokalizacjach podaż odpowiednich gruntów inwestycyjnych jest ograniczona, co prowadzi do:

• Wzrostu cen gruntów
• Rozwoju nowych lokalizacji logistycznych dalej od głównych szlaków komunikacyjnych
• Rewitalizacji istniejących obiektów poprzemysłowych

Perspektywy na przyszłość

Mimo wyzwań, perspektywy dla sektora logistycznego w Polsce południowej pozostają pozytywne. Czynniki sprzyjające dalszemu rozwojowi to:

1. Rozwój infrastruktury transportowej

Planowane inwestycje infrastrukturalne, takie jak:

• Dokończenie drogi ekspresowej S1 do granicy ze Słowacją
• Modernizacja linii kolejowych
• Rozwój Centralnego Portu Komunikacyjnego z połączeniami do Polski południowej

zwiększą atrakcyjność regionu dla inwestycji logistycznych.

2. Dalsza ekspansja e-commerce

Przewidywany dalszy wzrost udziału e-commerce w handlu detalicznym będzie generował zapotrzebowanie na nowoczesne powierzchnie magazynowe i centra dystrybucyjne.

3. Inwestycje przemysłowe

Nowe inwestycje przemysłowe w regionie, w tym w sektorze automotive i elektronicznym, będą stymulować popyt na powierzchnie logistyczne.

4. Rozwój Nowego Jedwabnego Szlaku

Wzrost znaczenia połączeń kolejowych Europa-Azja stwarza szanse dla Polski południowej jako hubu przeładunkowego i dystrybucyjnego.

Podsumowanie

Sektor logistyczny w Polsce południowej znajduje się w fazie dynamicznego rozwoju, napędzanego korzystnym położeniem geograficznym, rozbudowaną infrastrukturą transportową, dostępnością wykwalifikowanej kadry pracowniczej oraz obecnością kluczowych branż przemysłowych. Regionalne huby logistyczne, takie jak Górny Śląsk, Kraków czy Bielsko-Biała, oferują inwestorom atrakcyjne warunki do rozwijania działalności logistycznej i produkcyjnej.

Trendy takie jak automatyzacja, zrównoważony rozwój czy reorganizacja globalnych łańcuchów dostaw będą kształtować przyszłość sektora, tworząc nowe możliwości i wyzwania. Firmy, które skutecznie dostosują się do zmieniającego się otoczenia, wdrażając innowacyjne rozwiązania i odpowiadając na potrzeby klientów, będą mogły wykorzystać potencjał tego dynamicznego rynku.

Polska południowa, z jej strategicznym położeniem na skrzyżowaniu europejskich szlaków transportowych, ma szansę umocnić swoją pozycję jako jeden z kluczowych hubów logistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, przyczyniając się do gospodarczego rozwoju całego regionu.